Tản mạn của Thanh Hà
Giai thoại bên lề
1/-
.jpeg)
Nhớ hồi con nít 11,12 tuổi gì đó tôi hay cùng cô em gái
thứ năm bắt chước đóng vai ca sĩ. Lúc người lớn nghỉ trưa hai chị em chui vào
góc nhà mỗi đứa lấy khăn tắm choàng lên vai, đứng vắt vẻo trên đôi guốc hoặc
giày cao gót của má, một tay giả bộ cầm micro đưa lên miệng, tay kia ra điệu bộ diễn tả
nỉ non theo các bài đang thịnh hành:
–“Cao ngất Trường Sơn ôm ấp tình thương nước ra sông nguồn…
Tìm về biển Đông/ Tình yêu thành sông Thái Bình Dương…
…Người yêu tôi hay khóc trong chiều mưa…
(Biển mặn, nhạc
Trần Thiện Thanh)
Ngoại đề: lúc ấy nghĩ“người yêu” nầy sao mít ướt chả khác
chi tụi tôi vậy!
–“Đêm đã dần trôi có phải
đây là giờ ta xa cách
Ai biết hai mình lặng yên cúi đầu chờ câu nói thương yêu
(Hành trang giã từ, nhạc Trường Sa)
–“Có người con gái đông về đan áo ấm ra sa trường
Ước mơ không nhiều mong niềm vui bé đến phương trời xa
(Chuyện người đan áo, nhạc Trường Sa)
Thời gian bắt đầu sáng tác, nhạc-sĩ-thiếu-tá hải quân Trường
Sa viết nhạc thể loại boléro quen thuộc gần gũi với công chúng, phàng phất nhạc
Trần Thiện Thanh. Như 2 bản Hành Trang Giã Từ, Chuyện Người Đan Áo ca nhạc sĩ
Trần Thiện Thanh trình bày nên nhiều người tưởng lầm tác giả là Trần Thiện
Thanh.
Khi nhạc sĩ Trường Sa được công chúng yêu thích thì nhạc
sĩ Từ Công Phụng khuyến khích ông chuyển sang lối viết mới, trữ tình
lãng mạn sâu sắc hơn: Xin còn gọi tên nhau*, Mùa thu trong mưa, Rồi mai tôi
đưa em…với tiếng hát của ca sĩ Lệ Thu khiến ông càng nổi tiếng. Qua
đó chúng ta được hưởng những bài tình ca sâu lắng u buồn, dìu dặt, man mác.
*Tôi được ông ký tặng bản Xin Còn Gọi Tên Nhau lúc ông
công tác ở vùng Rạch Sỏi Rạch Giá mặc dù ông chẳng biết tôi là con bé nào, và
ngược lại tôi cũng chưa bao giờ diện kiến ông! Nhờ một chị bạn học “Bắc kỳ nho
nhỏ 54” rất thân với tôi, mẹ chị mở quán phở Bắc, ngoài giờ học chị ra phụ mẹ.
Trong số khách đến quán có nhạc sĩ, được ông tặng nhạc chị bèn xin thêm cho tôi
hưởng ké. Giờ tôi vẫn còn nợ ông 1 lời cảm ơn mà không biết có dịp trả!?
2/
Dần lớn thêm, tôi không dám hát cho ai nghe nữa mà chỉ
cho bản thân mỗi khi ngồi một mình thôi. Lạ là có những bài lúc ngày thường tôi
ít khi nghĩ đến mà khi cao hứng bất tử tự dưng bật ra–chắc nó nằm sẵn trong vô
thức tự hồi nào rồi:
*a-Tình vui theo gió mây trôi/ Ý sầu mưa xuống đời
Lệ rơi lấp mấy tuổi tôi/ Mấy tuổi xa người…
…Thần tiên gãy cánh đêm xuân/ Bước lạc sa xuống trần
Thành tình nhân đứng giữa trời không/ Khóc mộng thiên đường…
(Tình khúc thứ nhất, thơ Nguyễn Đình
Toàn, nhạc Vũ Thành An)
Bài này chị ba tôi thời là sinh viên hay ngân nga lắm.
*b-Tôi đứng bên nầy sông/ trời mưa bên kia sông/ hắt
hiu tâm hồn
Giòng sông cũ/ êm đềm gợi nỗi bâng khuâng…
…Đk: Vòng tay xưa còn đó/ Bờ môi em còn đó cúi xin đời
Và ngày em tiễn tôi dìu vai nhau sánh đôi cách xa rồi…
…Tôi đứng bên này sông/ Trời mưa bên kia sông/ Trắng tay
ngỡ ngàng
Chiều thu tím/ áo vàng nàng bước sang ngang…
(Mưa bên kia sông, nhạc Nguyễn Thiện Lý)
Được biết nhạc sĩ Nguyễn Thiện Lý vốn cũng là một thiếu tá(trung
tá?) Hải Quân ngày xưa. Tôi đặc biệt thích lời bài nầy, gợi ra hình ảnh hai người
yêu bị cách biệt bởi giòng sông. Chàng trai bên nầy sông nhìn bóng dáng người
yêu nhạt nhoà trong màn mưa bên kia sông. Chia lìa nhau. Nàng sang ngang.
*c–Các nhạc sĩ hay dùng hình tượng con đò sang sông với
buổi chiều mưa để ám chỉ việc người-yêu hay người-mình-yêu đi lấy chồng, nghe
buồn não nuột:
Tôi đưa em sang sông, chiều xưa mưa rơi âm thầm
Để thấm ướt chiếc áo xanh, và đẫm ướt mái tóc em..
…nếu tôi đừng đưa em, thì chắc đôi mình không quen
Đừng bước chung một lối mòn, có đâu chiều nay tôi buồn…
Hôm nao em sang ngang, bằng xe hoa thay con thuyền…
(Tôi đưa em sang sông, nhạc Y Vũ-Nhật
Ngân)
*d– Này người yêu, người yêu anh ơi/ Bên kia sông là ánh
mặt trời
Này người yêu, người yêu anh hỡi/ Bên kia đồi cỏ hoa đan
lối…
…trong cơn gió thoáng nghe nụ cười/ Trong khe núi thánh
thót lòng người
Lòng đòi tình vật vã khôn nguôi…
(Bên kia sông, nhạc Nguyễn Đức Quang,
theo ý thơ Nguyễn Ngọc Thạch và Trần Đại Lộc)
Lại một bài hát dùng bối cảnh con sông nhưng ý lời reo
vui rộn rã Bên Kia Sông ý thơ Nguyễn Ngọc Thạch và Trần Đại Lộc. Không ngờ nhạc
sĩ thiên viết về du ca, hùng ca Nguyễn Đức Quang phổ nhạc dễ thương như vậy.
Hể nhắc tới ông là tôi nghĩ ngay đến bản du-ca khiến máu
tôi trào dâng khi nghe tiếng nhạc lẫn lời ca hào hùng hừng hực khí thế dồn dập
vang lên:
Ta như nước dâng dâng tràn có bao giờ tàn
Đường dài ngút ngàn chỉ một trận cười vang vang
Lê sau bàn chân gông xiềng một thời xa xăm
Đôi mắt ta rực sáng theo nhịp xích kêu loàng xoàng…
…còn Việt Nam/ Triệu con tim này còn triệu khối kiêu hùng
(Việt Nam quê hương ngạo nghễ, nhạc Nguyễn Đức Quang)
*e–Từ hùng ca của
Nguyễn Đức Quang, tôi liên tưởng sang một hùng ca khác mà có thời kỳ hầu như
ngày nào radio cũng phát (giai đoạn 1974 đảo Hoàng Sa bị chiếm chăng?) Hội
Nghị Diên Hồng:
Toàn dân nghe chăng/ Sơn hà nguy biến
Hận thù đằng đằng/ Biên thuỳ rung chuyển…
…Toàn dân Tiên Long/ Sơn hà nguy biến
Hận thù đằng đằng/ Nên hoà hay chiến…
Do một ban hợp ca xướng giọng. Vẫn còn nhớ cảm giác rợn
da gà, sởn gai ốc khi nghe lời hiệu triệu hoà cùng tiếng trống trận dập dồn
cương quyết. Nhất là đoạn vua hỏi lập lại 2 lần, một nhóm người đồng hô
lập lại 2 lần:
–Trước nhục nước nên hoà hay nên chiến? –Quyết chiến! (Hỏi
lần I)
–Trước nhục nước nên hoà hay nên chiến? – Quyết chiến! (hỏi
lần II)
–Thế sức yếu lấy gì lo chiến chính?–Hy sinh! (Lần I)
–Thế sức yếu lấy gì lo chiến chinh?–Hy sinh! (Lần II)
Bài hát dựa vào lịch sử vào thế kỷ 13 (năm 1284) do Thượng
Hoàng Trần Thánh Tông triệu tập các bô lão để trưng cầu ý dân khi quân Nguyên
Mông xâm lược lần thứ 2 tại điện Diên Hồng (chúng xâm lược 3 lần, đều bị đánh bại).
Trận đánh nầy do Hưng Đạo Vương Trần Hưng Đạo (Trần Quốc
Tuấn) chỉ huy.
.jpeg)
Có khi ta yêu mến người ca sĩ, chỉ đơn giản thoạt đầu bị
choáng ngợp bởi ngoại hình phong cách của họ, sau mới chú ý đến tài năng. Cô bạn
thời trung học nói cô thích “nhìn” ca sĩ Kim Loan ca, bởi gương mặt yêu
kiều và lúc hát có cử chỉ nũng nịu dễ thương, diễn tả nội dung bài hát thật
sinh động.
Tương tự với tôi, hình ảnh ghi đậm trong trí nhớ về một
ca sĩ vóc dáng sang trọng quí phái, mặc áo dài cổ truyền Việt Nam tha
thướt, tấm khăn lụa mỏng choàng quanh vai, hai cánh tay mang gant trắng phủ lên
tận khuỷu, đẹp kiêu sa rất giống nữ minh tinh Mỹ-thần tượng của tôi- Elizabeth
Taylor, đó là ca sĩ Minh Hiếu. Hình như thuở còn xuân bà thường hát các
bản nhạc của Lam Phương, Trần Thiện Thanh… như Hoa trinh nữ,
Biển Tình, Quen nhau trên đường về… Gần đây, bà khiến tôi rất xúc động
trong Tôi đi tìm lại một mùa xuân, giọng hát vẫn như xưa vừa trầm vừa
thanh, rất quyến rũ. Thật thanh sắc vẹn toàn.
*a– Tôi đi tìm lại một mùa xuân/ Mùa xuân xưa cũ qua mất
rồi
Mùa xuân đã rơi vào dĩ vãng/ Mà xuân nay vẫn còn dư
hương…
…tôi đi tìm lại một mùa xuân/ Dù không mong ước chuyện
tương phùng
…tôi vẫn đi trong chiều xuân tái/ Tìm để mà tìm như thế
thôi
(Tôi đi tìm lại một mùa xuân, nhạc Đoàn Nguyên)
*b–Người bạn thân thời niên
thiếu của bà là nhạc sĩ Huỳnh Anh–tay trống cự phách với các nhạc phẩm Mưa
rừng, Thuở ấy có em, Rừng lá thay chưa…tôi đều yêu thích. Đặc biệt tôi nhớ
hình như trong ấn phẩm Nếu ta đừng quen nhau trang bìa gương mặt mỹ miều
của nghệ sĩ Thanh Nga đầu nghiêng nghiêng, cánh tay chạm
nhẹ vào mái tóc dài đen nhánh. Bìa sau (hay bên trong) hai câu thơ cô là
tác giả. Người ta cho rằng để trả lời khéo với nhạc sĩ Huỳnh Anh-người say mê
cô:
Ai có yêu em thì nán đợi
Một ngày xa lắm mới nên duyên
Tôi lúc đó là bé con chưa tới 10 tuổi, tình cờ nghe câu
chuyện (không biết bao nhiêu phần trăm sự thật) ông Huỳnh Anh yêu bị cô từ chối
thấy tội nghiệp ông quá nên nhớ hoài tới giờ chân dung kiều diễm cô Thanh Nga
kèm hai câu thơ trên. Chớ duyên tình của họ tốt đẹp thì tôi quên lâu rồi.
*Mưa rừng ơi mưa rừng/ Hạt mưa nhớ ai mưa triền miên
Phải chăng mưa buồn vì tình đời
Mưa sầu vì lòng người duyên kiếp không lâu…
…Mưa rừng ơi mưa rừng/ Tìm đâu hỡi ơi bóng người xưa
Mỗi khi mưa rừng về muộn màng/ Bóng chiều vàng dần tàn
Lòng thương nhớ nào nguôi (Mưa rừng)
Mưa Rừng ông viết riêng cho Thanh Nga đóng trong vở cải
lương cùng tên của 2 soạn giả Hà Triều, Hoa Phượng. Sau vở tuồng chuyển thể
thành phim do nhiều tài tử danh tiếng đóng: Kiều Chinh, Kim Cương, Lê Quỳnh,
Hoàng Vĩnh Lộc…đoạt giải Tượng Vàng. Còn nhiều phiên bản khác, thêm kịch..v.v..
*Một bài khác tuyệt vời không kém, là:
Thuở ấy có em anh yêu cuộc đời/ Yêu đôi môi hồng điểm nét
son tươi
Yêu đôi tay ngà làn má thắm/ Tóc xanh buông lả lơi
Nhớ em nhớ bao thuở ấy…
…Từ lúc vắng em nên anh thường buồn
Hay lang thang ngoài đường nhỏ không tên/Hay ghi câu nhạc
tình héo hắt
Với tâm tư sầu đau/ Kể từ ngày xa cách nhau.
(Thuở ấy có em, nhạc blues Huỳnh
Anh)
Thấy chưa, chỉ bằng vài câu mở đầu trong giai điệu Blues
hoà cùng tiếng đệm dìu dặt khoan thai, nhạc sĩ Huỳnh Anh đã tả lên nét đẹp của
NÀNG cùng tình cảm của CHÀNG nồng nàn như thế nào. Rất nhiều nam nữ ca sĩ nổi
tiếng của cả hai thế hệ trình bày như: Trường Hải, Sĩ Phú, Trần Thái Hoà,
Đan Nguyên…
Bài này ông viết sau khi chia tay với người vợ đầu. Là
con nhà danh giá giàu có rất đẹp tên Lệ Hằng. Ông là một người hiền lành, không
thích bay bướm mà cô vợ lại quá đẹp nên ông hay ghen. Sanh ra bất hoà cãi vã,
cuối cùng hôn nhân đổ vỡ.
Giai thoại kể rằng, lúc bài hát ra mắt giữa thập niên
1960 nhạc sĩ tự đàn và hát ở phòng trà, mắt rưng rưng buồn.
4/-
*a)-Hình như người nào ở
giai đoạn thơ ấu chuyển tiếp sang tuổi mới lớn tâm-sinh-lý đều thay đổi, không
còn hồn nhiên vô tư nữa. Tính tình bất thường, đang vui vẻ chợt buồn bã không
nguyên cớ.Thích bắt chước người lớn,“làm-mặt-buồn” ủ ê như mang tâm sự gì đau
khổ lắm. Cho là như vậy mới…trưởng thành. Tôi tưởng tượng mình trải qua thú-đau-thương
như nhân vật trong bài hát mà ca sĩ Thái Thanh nức nở vào một buổi hoàng hôn mặt
trời xuống thấp bị đám mây xám che khuất một phần, le lói chút tia sáng vàng nhạt
toả lên. Nghĩ lại thấy cười gì đâu! 🤣
Mất anh rồi xa anh rồi/ Hoa đã tàn nhuỵ đã phai
Chiều hôm nay trời thanh vắng/ Em đi về, về với ai
Một người đi một người sầu/ Nhìn hoa úa buồn về mau…
…Lòng còn thương, tình còn nồng/ Mà đêm nhớ ngày chờ mong
…Rồi hôm nay tàn mơ ước em u sầu/ Anh ở đâu?
(Trăm nhớ ngàn thương, nhạc Lam Phương)
*b)- Cũng giai đoạn nầy, tôi
tập tành viết tiểu thuyết làm thơ. Dùng chữ tiểu thuyết cho oai chứ thật ra là
những chuyện mơ mộng thời 15,16 kiểu tuần san Tuổi Ngọc của văn sĩ Duyên Anh
(Tuổi Ngọc là báo gối đầu giường của tôi thời ấy). Tôi dùng giấy nháp bằng những
tờ giấy rời khổ A3, chỉnh sửa như ý xong mới chép tay vào quyển tập chánh. Khi
truyện hoàn tất tôi xé hàng trăm trang nháp đem ra sau hè đốt. Bên hàng xóm có mấy
“ông Hải quân” thuê trọ hay đến chơi gì đó.Tối tối không đi hành quân họ hay tụ
tập đàn hát trước sân, nhờ vậy mà tôi thưởng thức nhiều bản tình ca thật lãng mạn.Thấy
tôi xé bản thảo, chắc tưởng là thư tình, một anh vội
mang đàn ra vừa gãy vừa hát, mắt chiếu tướng sang tôi:
Em xé đi thư tình tôi đã viết/ Em xé đi những gì tôi đã
trao
Em xé đi một đoạn tình/ Bôi xoá đi một đoạn đời mình trao
lỡ cho nhau
…Em xé đi linh hồn tôi đã bán/ Em xé đi tim hồng tôi đã
trao…
…xé đi những gì em đã chán/ Em xé đi những gì em đã chê
Em xé đi xô ngã đi toà lầu vàng/ Xe cát thôi loài dã
tràng
Tình ta trót trao lầm
(Xé thư tình, nhạc Trương Hoàng
Xuân)
Bài này ca sĩ Elvis Phương diễn tả tâm trạng của
hai người khi đã hết yêu rất đạt.
Tôi trong bụng muốn cười quá trời nhưng phải cố làm mặt tỉnh,
lát hết nén được lấy tay che miệng cười khúc khích. Nhủ thầm: mình đâu có “bồ bịch”
yêu đương gì ai thế mà cái ông này lại tưởng. Thôi kệ cho ổng tưởng vậy, càng
vui– vì mình “được mang tiếng” có bồ như những người đồng trang lứa–.
Trong số người đọc bài viết này, có ai khờ khạo như tôi ngày
mới lớn không nhỉ?!
(Còn tiếp)
Thanh Hà
09/2025
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét