Tùy bút của Phạm Hồng Ân
Người Việt, hầu như ai cũng đều khoái hàng Mỹ. Có lẽ bắt đầu từ thập niên 60, lúc lính Mỹ kéo sang Việt Nam giúp "phe ta" chống nạn xâm lăng của cộng sản. Lúc đó, hàng Mỹ tràn lan, đủ loại, từ hộp xúc xích, lon coca nhỏ bé đến máy in, máy lạnh, máy bơm nước, máy phát điện cồng kềnh...Thực phẩm đóng hộp của quân đội Mỹ đã có một thời gian dài nuôi sống hàng vạn gia đình nghèo ở miền trung và miền nam. Lính Mỹ xài sang, đồ hộp vừa hết hạn vội bỏ ngay vào hố rác. Dân nghèo mang về, vừa xài, vừa bán ra cho các gia đình nghèo khác. Thời sinh viên, ngày hai bữa, tôi từng ăn cơm với các đồ hộp này. Bột "xúp" rất ngon, chỉ cần nấu nước sôi lên, quậy vài muỗng bột, tôi đã có một tô canh đầy đủ hương liệu. Thịt bò hộp cũng vậy, vừa mềm vừa thơm, mùi vị đậm đà, ăn hôm nay - bụng lại nghĩ đến bữa ăn ngày mai. Thời đó, người ta đua nhau sắm hàng Mỹ. Vì hàng Mỹ vừa đẹp, vừa chắc, lại vừa bền. Nó còn là thời trang, là phong trào cho dân thượng lưu, cho dân chơi nổi tiếng. Hàng Mỹ được tuồn ra từ PX (Post Exchange), từ những người có chồng Mỹ...qua tay con buôn xâm nhập vào các chợ phố chợ làng...
Theo thống kê của tạp chí Time, có khoảng 200.000 hộp quẹt Zippo theo chân lính Mỹ sang Việt Nam đánh trận. Gần một triệu sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa hút thuốc đều có "thủ" sẵn hộp quẹt Zippo trong túi quần. Zippo của Mỹ vừa đẹp, vừa phong trần, vừa bền bỉ theo năm tháng. Nó còn là một vật kỷ niệm có ý nghĩa trong thời buổi chiến tranh. Đưa tay khẩy một cái "xạch", ngọn lửa xanh bay lên, uốn éo múa may trước làn gió nhẹ. Zippo không kỵ gió, không kỵ sương, không kỵ cả những giọt mưa lâm thâm trên các chiến trường. Nó vượt trội và đẩy xa các hộp quẹt Trung Quốc, Thái Lan...xuống hạng "cá kèo". Loại hộp quẹt này khi gặp chút gió hoặc chút mưa, cứ đứng quẹt "xạch xạch" suốt buổi ...rồi chỉ có nước vụt chúng vào thùng rác.
Sau 1975, Mỹ kéo nhau về nước, bỏ lại hàng đống máy móc trên hai miền: trung và nam. Trong số đó, có hàng triệu động cơ Kohler được các nông dân Việt Nam chế biến lại để chạy ghe hoặc để tát đìa, bơm nước vào ruộng...v...v...Kohler sử dụng riết cũng phải thay "bu-ji" (spark plug). Mỹ về nước, làm sao có "bu-ji" Mỹ để thay? Nông dân phải xài đến "bu-ji" Trung Quốc, Liên Xô. Các loại "bu-ji" này, tội nghiệp, mấy ông nông dân khom lưng "giựt" máy cả buổi trời, đổ mồ hôi sôi nước mắt, máy mới chịu nhúc nhích " cục cạch". Máy đã chạy, cũng chưa yên, nó có thể ngừng bất cứ lúc nào. Rồi lại thay hết "bu-ji" này đến "bu-ji" nọ...cho đến khi kiếm được cái "bu-ji" cũ mèm chính cống của Mỹ ở chợ trời, về chùi rửa lại sạch sẽ, máy mới chạy ngon lành.
Cũng sau 1975, người Việt định cư ở Mỹ, hầu hết ai cũng đều có ấn tượng hàng Mỹ đẹp, bền và chắc. Khi trở về thăm viếng Việt Nam, hầu hết ai cũng tìm món quà mang nhãn hiệu "Made in USA" để tặng người thân, để kỷ niệm những năm tháng sống trên đất khách. Người Việt, sau 5 năm ở Mỹ, đa số đều trở thành công dân Mỹ. Người Mỹ xài hàng Mỹ, tức xài hàng nội hóa, là yêu nước, là góp phần kích thích nền kinh tế nước nhà phát triển. Điều này là lẽ tất nhiên, tôi nhớ ngày xưa tôi đã từng học trong bài công dân giáo dục thời Trung Học Đệ Nhất Cấp. Mới đây, ông Roger Simmermaker viết cuốn sách " How Americans can buy American " nhằm cổ xúy việc xài hàng Mỹ giúp kinh tế Mỹ phát triển. Cuốn sách này, thật ra chỉ để nhắc lại những vấn đề mà các dân tộc trên thế giới đã am hiểu từ lâu. Tuy vậy, ông vẫn có công ngồi liệt kê trên 20.000 sản phẩm do các công ty Mỹ làm. Và ông đã tận tình hướng dẫn dân Mỹ đến những nơi nào có bán thứ " Made in USA " đó.
Cũng mới đây, tôi dẫn gia đình đi giải trí ở một trong số những nơi giải trí nổi tiếng nhất nước Mỹ : SeaWorld, San Diego. Khi vào trong cửa hàng bán đồ lưu niệm, gia đình tôi định tìm các vật có ý nghĩa về SeaWorld để làm quà gửi bạn bè. Tôi rất lấy làm ngạc nhiên, vì nơi nổi tiếng nhất nước Mỹ như thế, tìm đỏ mắt...vẫn không thấy có vật nào " Made in USA ". Từ những áo T-shirt in đặc trưng hình cá Shamu, cá Dolphin...cho đến các toys, các khung ảnh, các hình tượng, nón, huy hiệu...v...v...đều " Made in China " tất. Đọc một bài viết của người Mỹ do Hoàng Lan dịch từ Reader, chuyện kể lại bà ta đi tìm hàng " Made in USA " để mua, giống như đi tìm con lạc chợ. Cho đến nổi cây kem đánh răng hiệu Colgate cũng do Mễ làm. Nhãn hiệu bóng đèn có tiếng ở Mỹ là GE, bây giờ cũng được ghi là: Assembly by Mexico. Cuối cùng, bà khuyên mỗi người Mỹ nên cố gắng tìm kiếm hàng Mỹ để tiêu xài, vì dùng hàng nội hóa là yêu nước, là vực dậy nền kinh tế Mỹ đang suy thoái.
Tôi đã hai lần thất nghiệp vì Hãng dọn qua Mễ hoặc Trung Quốc làm ăn. Chủ Mỹ tính toán lợi hại, mướn nhân công rẻ tiền nơi xứ người, trong lúc hàng trăm dân Mỹ phải lâm vào tình cảnh thất nghiệp. Một hãng, rồi nhiều hãng có ý định giống vậy, kinh tế Mỹ sẽ suy thoái, đó là trường hợp tất nhiên.
Đọc báo cũng thấy Tượng Đài danh nhân nổi tiếng nước Mỹ: Martin Luther King lại do Trung Quốc làm. Các thợ điêu khắc cũng là người Trung Quốc. Vật liệu cũng của Trung Quốc. Rồi cũng chính tay Trung Quốc đục đẽo, tạo tác xong, mới chở sang Mỹ dựng lên. Trung Quốc cũng lãnh thầu để sửa lại di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh của Mỹ. Nói chung, " Made in China " tràn ngập nước Mỹ, đè bẹp " Made in USA " khiến người dân muốn yêu nước, rất khó lòng yêu nước. Muốn tìm hàng Mỹ để mua, dân Mỹ phải lùng sục vất vả, tương tự như người mẹ mếu máo đi tìm con lạc chợ.
Viết về nước Mỹ, tôi nghĩ không phải lúc nào cũng ca tụng, đưa lên những ưu điểm nổi bật. Bên cạnh đó, chúng ta cần tìm ra các khuyết điểm để góp ý, để xây dựng. Như vậy mới xứng đáng là công dân của xứ sở Tự Do, Công Bình và Dân Chủ.
Phạm Hồng Ân
(Escondido, 08/10/2011)
Người Việt, hầu như ai cũng đều khoái hàng Mỹ. Có lẽ bắt đầu từ thập niên 60, lúc lính Mỹ kéo sang Việt Nam giúp "phe ta" chống nạn xâm lăng của cộng sản. Lúc đó, hàng Mỹ tràn lan, đủ loại, từ hộp xúc xích, lon coca nhỏ bé đến máy in, máy lạnh, máy bơm nước, máy phát điện cồng kềnh...Thực phẩm đóng hộp của quân đội Mỹ đã có một thời gian dài nuôi sống hàng vạn gia đình nghèo ở miền trung và miền nam. Lính Mỹ xài sang, đồ hộp vừa hết hạn vội bỏ ngay vào hố rác. Dân nghèo mang về, vừa xài, vừa bán ra cho các gia đình nghèo khác. Thời sinh viên, ngày hai bữa, tôi từng ăn cơm với các đồ hộp này. Bột "xúp" rất ngon, chỉ cần nấu nước sôi lên, quậy vài muỗng bột, tôi đã có một tô canh đầy đủ hương liệu. Thịt bò hộp cũng vậy, vừa mềm vừa thơm, mùi vị đậm đà, ăn hôm nay - bụng lại nghĩ đến bữa ăn ngày mai. Thời đó, người ta đua nhau sắm hàng Mỹ. Vì hàng Mỹ vừa đẹp, vừa chắc, lại vừa bền. Nó còn là thời trang, là phong trào cho dân thượng lưu, cho dân chơi nổi tiếng. Hàng Mỹ được tuồn ra từ PX (Post Exchange), từ những người có chồng Mỹ...qua tay con buôn xâm nhập vào các chợ phố chợ làng...Theo thống kê của tạp chí Time, có khoảng 200.000 hộp quẹt Zippo theo chân lính Mỹ sang Việt Nam đánh trận. Gần một triệu sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa hút thuốc đều có "thủ" sẵn hộp quẹt Zippo trong túi quần. Zippo của Mỹ vừa đẹp, vừa phong trần, vừa bền bỉ theo năm tháng. Nó còn là một vật kỷ niệm có ý nghĩa trong thời buổi chiến tranh. Đưa tay khẩy một cái "xạch", ngọn lửa xanh bay lên, uốn éo múa may trước làn gió nhẹ. Zippo không kỵ gió, không kỵ sương, không kỵ cả những giọt mưa lâm thâm trên các chiến trường. Nó vượt trội và đẩy xa các hộp quẹt Trung Quốc, Thái Lan...xuống hạng "cá kèo". Loại hộp quẹt này khi gặp chút gió hoặc chút mưa, cứ đứng quẹt "xạch xạch" suốt buổi ...rồi chỉ có nước vụt chúng vào thùng rác.
Sau 1975, Mỹ kéo nhau về nước, bỏ lại hàng đống máy móc trên hai miền: trung và nam. Trong số đó, có hàng triệu động cơ Kohler được các nông dân Việt Nam chế biến lại để chạy ghe hoặc để tát đìa, bơm nước vào ruộng...v...v...Kohler sử dụng riết cũng phải thay "bu-ji" (spark plug). Mỹ về nước, làm sao có "bu-ji" Mỹ để thay? Nông dân phải xài đến "bu-ji" Trung Quốc, Liên Xô. Các loại "bu-ji" này, tội nghiệp, mấy ông nông dân khom lưng "giựt" máy cả buổi trời, đổ mồ hôi sôi nước mắt, máy mới chịu nhúc nhích " cục cạch". Máy đã chạy, cũng chưa yên, nó có thể ngừng bất cứ lúc nào. Rồi lại thay hết "bu-ji" này đến "bu-ji" nọ...cho đến khi kiếm được cái "bu-ji" cũ mèm chính cống của Mỹ ở chợ trời, về chùi rửa lại sạch sẽ, máy mới chạy ngon lành.
Cũng sau 1975, người Việt định cư ở Mỹ, hầu hết ai cũng đều có ấn tượng hàng Mỹ đẹp, bền và chắc. Khi trở về thăm viếng Việt Nam, hầu hết ai cũng tìm món quà mang nhãn hiệu "Made in USA" để tặng người thân, để kỷ niệm những năm tháng sống trên đất khách. Người Việt, sau 5 năm ở Mỹ, đa số đều trở thành công dân Mỹ. Người Mỹ xài hàng Mỹ, tức xài hàng nội hóa, là yêu nước, là góp phần kích thích nền kinh tế nước nhà phát triển. Điều này là lẽ tất nhiên, tôi nhớ ngày xưa tôi đã từng học trong bài công dân giáo dục thời Trung Học Đệ Nhất Cấp. Mới đây, ông Roger Simmermaker viết cuốn sách " How Americans can buy American " nhằm cổ xúy việc xài hàng Mỹ giúp kinh tế Mỹ phát triển. Cuốn sách này, thật ra chỉ để nhắc lại những vấn đề mà các dân tộc trên thế giới đã am hiểu từ lâu. Tuy vậy, ông vẫn có công ngồi liệt kê trên 20.000 sản phẩm do các công ty Mỹ làm. Và ông đã tận tình hướng dẫn dân Mỹ đến những nơi nào có bán thứ " Made in USA " đó.
Cũng mới đây, tôi dẫn gia đình đi giải trí ở một trong số những nơi giải trí nổi tiếng nhất nước Mỹ : SeaWorld, San Diego. Khi vào trong cửa hàng bán đồ lưu niệm, gia đình tôi định tìm các vật có ý nghĩa về SeaWorld để làm quà gửi bạn bè. Tôi rất lấy làm ngạc nhiên, vì nơi nổi tiếng nhất nước Mỹ như thế, tìm đỏ mắt...vẫn không thấy có vật nào " Made in USA ". Từ những áo T-shirt in đặc trưng hình cá Shamu, cá Dolphin...cho đến các toys, các khung ảnh, các hình tượng, nón, huy hiệu...v...v...đều " Made in China " tất. Đọc một bài viết của người Mỹ do Hoàng Lan dịch từ Reader, chuyện kể lại bà ta đi tìm hàng " Made in USA " để mua, giống như đi tìm con lạc chợ. Cho đến nổi cây kem đánh răng hiệu Colgate cũng do Mễ làm. Nhãn hiệu bóng đèn có tiếng ở Mỹ là GE, bây giờ cũng được ghi là: Assembly by Mexico. Cuối cùng, bà khuyên mỗi người Mỹ nên cố gắng tìm kiếm hàng Mỹ để tiêu xài, vì dùng hàng nội hóa là yêu nước, là vực dậy nền kinh tế Mỹ đang suy thoái.
Tôi đã hai lần thất nghiệp vì Hãng dọn qua Mễ hoặc Trung Quốc làm ăn. Chủ Mỹ tính toán lợi hại, mướn nhân công rẻ tiền nơi xứ người, trong lúc hàng trăm dân Mỹ phải lâm vào tình cảnh thất nghiệp. Một hãng, rồi nhiều hãng có ý định giống vậy, kinh tế Mỹ sẽ suy thoái, đó là trường hợp tất nhiên.
Đọc báo cũng thấy Tượng Đài danh nhân nổi tiếng nước Mỹ: Martin Luther King lại do Trung Quốc làm. Các thợ điêu khắc cũng là người Trung Quốc. Vật liệu cũng của Trung Quốc. Rồi cũng chính tay Trung Quốc đục đẽo, tạo tác xong, mới chở sang Mỹ dựng lên. Trung Quốc cũng lãnh thầu để sửa lại di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh của Mỹ. Nói chung, " Made in China " tràn ngập nước Mỹ, đè bẹp " Made in USA " khiến người dân muốn yêu nước, rất khó lòng yêu nước. Muốn tìm hàng Mỹ để mua, dân Mỹ phải lùng sục vất vả, tương tự như người mẹ mếu máo đi tìm con lạc chợ.
Viết về nước Mỹ, tôi nghĩ không phải lúc nào cũng ca tụng, đưa lên những ưu điểm nổi bật. Bên cạnh đó, chúng ta cần tìm ra các khuyết điểm để góp ý, để xây dựng. Như vậy mới xứng đáng là công dân của xứ sở Tự Do, Công Bình và Dân Chủ.
Phạm Hồng Ân
(Escondido, 08/10/2011)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét